Lezingen: Amos 8, 4-7 en Lukas 16, 1-13
Dit verhaal leest als een spandoek. En op het spandoek staan de arme schuldenaar en de rentmeester afgebeeld. Wie is er nu nog rentmeester? Het is weliswaar een eeuwenoud beroep, maar ik ken in mijn omgeving niemand die dit werk doet. Het beroep is lang geleden ontstaan toen sommigen zoveel land in hun bezit kregen dat zij anderen nodig hadden om hun land te beheren. De rentmeester hield toezicht op het gebruik van de grond, deed de boekhouding en inde de pacht. Ongeveer net zoals in de zojuist vertelde parabel uit het evangelie. Ik ontdekte dat er in Nederland een vereniging van rentmeesters is. Volgens deze vereniging zijn de rentmeesters managers van de leefomgeving, alleen lopen ze nu niet meer over het veld, maar zitten vooral achter de vergadertafel om te onderhandelen, organiseren en coördineren. Op de website van deze rentmeestersvereniging staat dat zij oog willen hebben voor alle betrokkenen, in de stad en in het landelijk gebied. Dat klinkt als een taak voor ons allemaal: managers van de leefomgeving zijn: zorgen voor ons huis en goed, waarbij we niet alleen de opdracht hebben om naar onszelf te kijken, nee, we moeten oog hebben voor alle betrokkenen.
Terug naar het evangelie van Lukas. Het is een ingewikkelde parabel die bij Lukas wordt verteld. De rentmeester in dit verhaal krijgt van zijn baas op de kop dat zijn bezit wordt verkwist. Zijn baas, de rijke man, is dat God? En wat doet de rentmeester, nadat hij deze beschuldigingen heeft gehoord: hij probeert bij de schuldenaars in een goed blaadje te komen, door hun schulden te verlagen. In plaats van dat zijn baas hem hiervoor op zijn kop geeft, prijst hij hem! Het lijkt erop dat in de ogen van de rijke man hij weer ‘een kind van het licht geworden is’. Misschien was deze rentmeester dan wel een opportunist, hij deed wel het goede. Je zou kunnen zeggen dat uiteindelijk deze rentmeester gehandeld heeft conform de beschrijving van de Nederlandse vereniging: hij had oog voor alle betrokkenen.
Als er iets actueel is op dit moment is het de positie van de mensen die schulden hebben. En juist nu zien we steeds meer mensen die daarin terechtkomen, buiten hun schuld, door de torenhoge energielasten en de hoge prijzen van eerste levensbehoeften. Is er wel een rechtvaardiging voor nog hogere huren, nog hogere prijzen als daarmee de kloof tussen rijk en arm verder groeit? De mammon eist vele slachtoffers. Goed, dat steeds meer mensen zich hier druk om maken; in de politiek en in de vele lokale organisaties van armoede-bestrijding. Hoewel we eigenlijk vinden dat iedereen zonder hulp een menswaardig bestaan moet kunnen leiden, hebben we ook hier in de Ontmoetingskerk een voedselbank waar velen gebruik van kunnen maken.
In de eerste lezing van vandaag, klaagt de profeet Amos de rijken aan die zich ten koste van de armen nog verder verrijken. God zal ze een lesje leren, lijkt de profeet te zeggen. Amos en Jezus vinden elkaar in hun gezamenlijk oproep: wees rechtvaardig, betrouwbaar, heb oog voor elkaar. Zij zullen wandelen in het licht. Welke topman van een bank of financiële instelling verdient eigenlijk extra geld? Loesje -van die ludieke posters- weet het wel: Voedselbank; de bank die een bonus verdient.
En wij? Misschien horen we wel bij degenen die de eindjes net of net niet aan elkaar kunnen knopen. Of zijn we rijk en hoeven ons niet druk te maken. Aan ons allemaal wordt gevraagd om ons heen te kijken en in het licht te wandelen. Marja vertelt: “Ik krijg van de Vincentiusvereniging elke week een boodschappenpakket en ben klant bij de voedselbank. Ik had een periode dat ik me helemaal geen zorgen over geld hoefde te maken. Maar door omstandigheden moet ik nu leven van 50 euro per week en heb ik schulden.” Net zoals veel anderen in armoede raakte Marja in een isolement, maar ze besluit haar verhaal met de opmerking dat het iedereen kan overkomen en dat ze zich vroeger heeft geschaamd, maar nu niet meer. Ze is blij dat ze er met anderen over kan spreken.
Die rentmeestersvereninging waar ik in het begin over sprak houdt zich niet bezig met armoedebestrijding, maar wil wel, zoals gezegd, oog hebben voor alle betrokkenen in de leefomgeving. Toen ik op de website van deze vereniging keek zag ik bij de gedragscode staan: de pagina die u zoekt is tijdelijk verwijderd, heeft inmiddels een andere naam of ander adres, of is tijdelijk niet beschikbaar. Jammer, ik was eigenlijk wel benieuwd naar een actuele gedragscode voor rentmeesters. Maar ach, het ligt eigenlijk wel voor de hand: deze is te vinden in Lukas 16, 1-13. Misschien moeten ze daar op de website maar een verwijzing naar maken. Echte rentmeesters die geen gedragscode nodig hebben, handelen vanuit het hart van het evangelie.
Het is prijzenswaardig dat schuldeisers de armen verlichting van schulden geeft. De mammon is overal, maar ook overal zijn de mensen die in het licht wandelen en daarmee een echte bonus verdienen. Dit verhaal leest als een spandoek. Jezus kiest partij. Waar liefde is en omzien naar elkaar, daar is God.
Roland Brans