Kies vastberaden voor het leven
1 Koningen 19, 16b.19-21
Lucas 9, 51-62
Kies mij. Neem dit. We worden ermee overspoeld: reclame. Alleen degenen die niet op hun telefoon kijken, geen filmpjes zien op de computer, niet naar televisie kijken en met oogkleppen op langs de bushokjes lopen, zien of horen géén reclame. Die reclame vormt een spiegel voor ons, we zien wat wij als samenleving belangrijk vinden én we zien en horen wat anderen -of het nu een product of een dienst is – voor ons van belang vinden. Veel jongeren kijken geen televisie meer, maar ze zien meer reclame dan ooit. Kies mij, neem dit. Twee reclames die me afgelopen week zijn opgevallen hebben me op weg geholpen om de lezingen van vandaag beter te begrijpen. En ik bedoel niet de boodschap dat ik van de juiste shampoo een gelukkiger mens wordt of dat ik van deze tandpaste niet alleen een schoner gebit, maar ook een standvastige relatie overhoudt. Nee, het is de rijksuniversiteit Groningen die mijn aandacht trok. Met een paginagrote advertentie werft zij studenten voor leergangen over leiderschap. ‘Waar groeit nieuw, wijs, leiderschap?’, staat er boven de advertentie. En ‘wijs’ is cursief gedrukt. Natuurlijk, ook de opleidingen vechten om de studenten. Met marketing is veel geld gemoeid om die student naar jouw universiteit te lokken. Marketing in dienst van nieuw, wijs leiderschap.
Marketing voor nieuw, wijs leiderschap hadden Elia en Jezus niet nodig. In de eerste lezing krijgt Elia van God de opdracht een nieuwe leider, een nieuwe profeet aan te wijzen. Elisa wordt geroepen tot nieuwe profeet. Als hij tegenwerpt eerst afscheid te willen nemen van zijn vader en moeder, zegt Elia dat hij maar beter terug kan gaan. Elia lijkt te zeggen: het is een uitnodiging en geen verplichting, als je niet wil dan niet. Vervolgens slacht Elisa de ossen en loopt achter Elia aan.
In de advertentie van Groningen staat dat het gaat ‘om een executiveprogramma dat gericht is op wijs leiderschap, waarin positief en adaptief omgaan met het nieuwe en onverwachte centraal staat. Lopen loutert, stimuleert tot ordenen en loslaten. Als je met ons project meewandelt is dat bovenal: bewegen naar wijsheid.’ Elia en Elisa hadden geen flauw benul van een executiveprogramma, maar ik denk dat ze hetzelfde gingen doen. Bewegen naar wijsheid; vastberaden kiezen voor het leven.
Ook Jezus is vastberaden op weg gegaan. Hij is op weg naar Jeruzalem en stuurt boden voor zich uit. Zijn leiderschap is vastberaden én mild. Als Johannes en Jacobus merken dat Jezus in een Samaritaans dorp niet welkom is, stellen ze voor om een represaille over het dorp af te roepen. Maar Jezus wil daar niets van weten. Zijn leiderschap is een wandeling in vrede en niet een militaire opmars. Hij is, zoals het in Lucas staat, op weg ‘om het koninkrijk van God te verkondigen’. Dat brengt me bij die andere advertentie van de universiteit Groningen: De Emmius-opleiding voor werk en zingeving. Zo kun je daar deelnemen aan de unieke deeltijdopleiding tot zingevingsdeskundige. Deelnemers aan de master Werk en Zingeving leren de waarde van zingeving. ‘Zij ontwikkelen het vermogen om voorop te lopen in de beweging die leidt tot een beter werkklimaat in de organisatie en medewerkers te begeleiden bij zingevingsvragen.’ Jammer dat wij er hier geen geld voor hebben: een paginagrote advertentie met de tekst: De Ontmoetingskerk: begeleiding bij zingevingsvragen.
Hoe dan ook, Jezus heeft deze unieke deeltijdopleiding niet nodig. En ook niet die van het executive programma op weg naar wijs leiderschap. Er is overigens een frappante overeenkomst met het verhaal van Elia. Iemand die Jezus wil volgen vraagt om eerst zijn vader te mogen begraven, net zoals Elisa vroeg om afscheid van zijn ouders te mogen nemen. En ook hier is het antwoord nogal onconventioneel: laat de doden hun doden begraven, maar jij, ga op weg. De volgelingen van Jezus worden niet gedwongen; er wordt wel een appel op hen gedaan om niet achterom te kijken, maar vooruit, naar de toekomst. Wie de hand aan de ploeg slaat en achterom blijft kijken, is niet geschikt voor het koninkrijk van God.
De twee advertenties van de universiteit heb ik belangstellend én kritisch gelezen. Kritisch: hebben we echt een master executiveprogramma nodig om te doen wat goed is voor mens en samenleving? Belangstellend: liever deze opleiding dan een die ons leert om mens en aarde uit te buiten, geen oog te hebben voor onze omgeving , of een verkapte cursus kapitalisme. Wat goed dat er oog is voor een zinvolle werkomgeving. Toch? Of niet? Ik lees: ‘aandacht voor welzijn, integriteit en diversiteit zijn niet langer softe thema’s maar leiden tot concurrentievoordeel.’ O? Gaat het toch daarom? Om concurrentievoordeel? Ik blijf in verwarring achter. Hoort concurrentievoordeel ook bij het Koninkrijk van God?
En Jezus wandelt. Hij kiest vastberaden voor het leven. Hij nodigt ons uit om Hem te volgen en om te laten vallen wat er niet toe doet. Uit Lucas: ‘Wie de hand aan de ploeg slaat maar omziet naar wat achter hem ligt, is ongeschikt voor het Rijk Gods.’ We worden uitgenodigd om te durven breken met wat zijn tijd heeft gehad. Niet fanatiek, maar vanuit de rust van het geloof. Om de duizend en één opties en de keuzestress te laten voor wat het is. Om niet te zwichten voor alle verlokkingen van de wereld om ons heen. Om reclame op waarde te schatten. Om werk zinvol te besteden. Om de juiste keuzes te maken.
In de advertentie staat: ‘De master Werk en Zingeving is bedoeld voor professionals en leiders die vanuit hun rol en verantwoordelijkheid een brede academische blik willen ontwikkelen op zingevingsvraagstukken.’ Jezus had geen master, maar was wel een leider. Lees Lucas; wij mogen hier in de Ontmoetingskerk, zonder master, gratis meelezen. Kies met Jezus vastberaden voor het leven. Kies.
Roland Brans
25 en 26 juni 2022