Overweging 14e zondag 9 juli 2023
Mattheus 11:25-30
Een juk maakt wat er te dragen is lichter. Waar zwaar werk gedaan moet worden, is een juk een welkom hulpmiddel. Het juk op de foto zag ik vorige week in Orientalis in een schuurtje liggen. Mooi versierd, want het heeft wel gewicht maar maakt voor mens en dier wat er te dragen is lichter.
Zo ook voor een arbeider die van zijn strenge baas de opdracht kreeg: vul deze twee emmers water bij de bron en breng ze naar mijn huis! De man pakte snel zijn juk, maakte de emmers eraan vast en legde het op zijn schouders. In het begin was het zwaar maar al snel werd de last lichter. Bij het huis aangekomen, zag de man waarom: de rechteremmer was zo goed als leeg, er bleek een heel klein gaatje in te zitten. Hij werd bang, wat zou zijn hardvochtige baas straks zeggen? Maar tot zijn verbazing werd zijn baas dit keer niet boos. “Bedankt voor het water geven aan mijn zaailingen”.
Een juk maakt wat er te dragen is lichter. Heel fijn dus voor wie een zware last te dragen heeft. Letterlijk zoals die man met de zware emmers. Maar zeker ook voor wie in zijn of haar leven een zware last te dragen heeft. Tegenwoordig zeggen we dan “iemand die heel wat bagage in zijn rugzak heeft”, of om het iets minder zwaar te laten klinken “mensen met een rugzakje”. Het draagstel van een rugzak is als een juk: een goed draagstel maakt wat er te dragen is lichter. Maar de last blijft.
Jezus gebruikt in het beeld van het juk, het draagstel van een rugzak om uit te leggen hoe hij wat ons zwaar valt, kan verlichten. Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven.
Dat klinkt aantrekkelijk, zeker zo de laatste week voor de zomervakantie waarin op werk en op scholen overuren worden gedraaid. Jezus die zich aanbiedt als rust- en herstellingsoord, niet alleen voor wie tijd en geld heeft om op vakantie te gaan maar altijd én voor iedereen! Er is zijn maar twee boekingsvoorwaarden:
– Jezus zegt: ‘neem mijn juk op je en leer van mij want mijn juk is zacht en mijn last is licht.’
Jezus kende de oproep in zijn Joodse leefwereld: neem het het juk van de Torah op je. Leven volgens de leefregels van de Torah maken de te dragen last lichter.
– Jezus voegde er aan toe: leer van mij, ben als ik zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden.
Zachtmoedig en nederig van hart zijn. Twee deugden die dreigen te verdwijnen zoals het juk uit ons straatbeeld verdween. Om ons heen zien we veel wat juist lijnrecht staat tegenover zachtmoedig en nederig van hart: hartvochtigheid én opgeblazen ego’s. Laten we daarom deze twee pijlers van rust eens van dichterbij bekijken.
Zachtmoedig staat lijnrecht tegenover hardvochtig. Het gedrag wat we zoveel om ons heen zien: zonder medelijden, wreed, meedogenloos, zoveel plaatsen waar hard gevochten wordt. In zo’n harde wereld zachtmoedig zijn, klinkt naïef en onverstandig. Het advies om in onze wereld niet te bezwijken, is dan ook: je moet opkomen voor jezelf, laat je niet klein krijgen! Maar Jezus zegt: leer van mij, wees zachtmoedig zoals ik.
Zachtmoedig wordt vaak verstaan als zachtaardig. Maar het Griekse woord voor `zachtmoedig’ betekent: zacht maken, week maken. Een zachtmoedige is dan iemand, die niet hoogmoedig en eigenwijs is, niet hard en trots maar juist iemand die welwillend is. Iemand die in staat is om te verzachten wat is verhard. Zulke mensen hebben we hard nodig! Zacht-moedig is niet alleen maar zacht. Het is ook moedig. Dus kunnen zachtmoedigen helpen als we de moed dreigen te verliezen…
Nederig van hart. Die is nog moeilijker. Afgelopen weken hoorden we in de aanloop naar Keti koti wat het met mensen doet als ze gedwongen nederig moeten zijn en vernederingen moeten ondergaan. Ook hebben velen nog pijn van de leer die de kerk lang verkondigde dat mensen, vooral vrouwen, arbeiders en armen zich nederig, zeer bescheiden, onderdanig op moesten stellen. Als Jezus vraagt om net als hij nederig van hart te zijn, heeft hij het echter niet over die vorm van onderdanigheid. Hij wijst juist arrogant, ijdel en pronkzuchtig gedrag af van overheersers af. Menig leider of influencer zou door hem kritisch aangesproken worden. Jezus spreekt over nederig zijn van hart. Dus bescheiden, ingetogen van hart zijn. Wat dat is, laat hij vlak voor zijn uitspraak over het juk zelf zien. Hij spreekt met hart en ziel tot zijn Vader: ‘Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u deze dingen aan eenvoudige mensen hebt onthuld.’ Jezus geeft alle eer en glorie aan zijn vader, het is niet zijn verdienste maar die van de Vader. Nederig van hart zijn betekent dat je ten diepste beseft dat alles wat je doet en kunt, niet alléén jouw eigen verdienste is maar ook van de vele mensen die voor je zorgen, je steunen en je vormen, van God gegeven talenten en van gaven geschonken door de Geest.
Wie nederig van hart is weet zich altijd gedragen door mensen om zich heen en door God. Daardoor kunnen nederigen van hart de wereld soms zo versteld doen staan van hun daadkracht en hun Geestkracht!
De arbeider moest een paar weken later opnieuw water halen. Inmiddels had hij het gaatje in de emmer gerepareerd. Het was een mooie dag. Zijn juk maakte wat er te dragen was, lichter. En onderweg genoot hij van de rij prachtige bloemen langs de rechterkant van de weg.
Laten wij het juk van Jezus oppakken, zachtigmoedig en nederig van hart onze levensweg gaan. Dan vinden we rust en verlichting van alles wat zwaar drukt. En trekken ook wij sporen met prachtige bloemen die onze hardvochtige wereld mooier maken!
pastor Joska van der Meer